ابراهیم بهرامی:

لحظه قطعی میان بودن و نبودن

هنری کارتیه برسون را به ‏طور اتفاقی ده روز قبل از مرگش دیدم. با چهره‌‏ای خشک و ظاهری آراسته و آرام. او از ورای دستان چروکیده و لرزانش که بر جلوی صورتش گرفته بود نگاه مجددی به عکس‏‌هایش داشت. برسون در فیلم مستندی که درباره‏ ی آثار و زندگی‏‌اش ساخته شده بود از گذشته می‏گفت، از حال و آینده‌‏ی عکاسی که چشم‌‏اندازی برایش تصور نمی‏‌کرد. نگاه تیزبین و خلاق فیلم‏‌ساز او را وادار ساخته بود که از لابه‌‏لای انگشتانش هم‏چون روزنه‌‏ای به محیط بنگرد و او را با دنیای تصویر آشتی دهد. در حالی‏ که او در سال ۱۹۷۹ میلادی در جمع دوستانش در آژانس مگنوم که خود یکی از پایه ‏گذارانش بود اعلام کرد که دیگر تاب عکاسی را ندارد. این‏که برسون چگونه توانست در سن هفتاد سالگی یار دیرینه‏اش، دوربین لایکای خود را کنار بگذارد، برای اغلب دوستدارانش جای شگفتی و سؤال بود.

کارتیه برسون عکاسی را امتداد احساس خود می‌‏دانست و سپاس‏گزار دوربین خود بود که به او توانایی بخشیده بود این احساس را به مخاطب منتقل کند و واقعیت‏های در حال حرکت و تغییر را ثبت کند. او اعتقاد راسخ به (لحظه تعیین کننده) در عکاسی داشت و معتقد بود تنها در این لحظه است که یک عکاس می‏ تواند رویدادی را به تصویری ماندگار بدل سازد. او می‏گوید که رویدادها خود ضرباهنگ ساختاری ” شکل‌‏ها ” را پدید می‏آورند و کسی که بتواند مطابق این ضرباهنگ عکاسی کند، لحظه قطعی را خواهد یافت. ارائه این نظریه که به نظریه‏‌ی (لحظه‏‌ی قطعی) شهرت یافت محبوبیت علمی برسون را دو چندان کرد.

از برسون به‏ عنوان یکی از پیش‏گامان عکاسی مطبوعات نیز یاد می‏ شود. او توانسته بود بسیاری از رویدادهای مهم جهان را عکاسی کند و در رویارویی با خطرات، جهان پر‏ تلاطم عصر حاضر را با تعمق و ادراک بسیار ببیند و ثبت کند. او یک عکاس خبری صرف نبود و سفارشی کار نمی‏کرد، بلکه با نگاهی جامعه‏شناختی و با پرداختن به حواشی و جزئیات زندگی اجتماعی مردم اطلاعات زیادی را از طریق عکس‏هایش ارائه می‏داد.

پرتره‏‌های او از نویسندگان، هنرمندان، سیاست‏مداران و روشن‏فکران هم‏چون سیمون دوبوار، آلبر کامو (نویسنده)، جان هیوستون و ژان رنوار (کارگردان)، محمدعلی جناح، چه‏ گوارا (سیاست‏مدار)، مریلین مونرو (هنرپیشه)، پیکاسو (نقاش)، ژان پل سارتر (متفکر) و دیگر مشاهیر جهان از نمونه‏های شاخص پرتره‏های محیطی و ماندگار هستند. نیم قرن تلاش برسون در خدمت به فرهنگ تصویری و اجتماعی جامعه جهانی جایگاه ویژه‏ای برای او در میان عکاسان معاصر ایجاد کرده است. قطعاً در نگاه برسون لحظاتی بوده که به تصویر در نیامده و تنها در ذهن و خاطره او باقی مانده است. و حالا دیگر برسون نیست. نه کمی این‏طرف‏تر و نه کمی ‏‏آن‏طرف‏تر، لحظه‏ی قطعی میان بودن و نبودن، به همین راحتی.

۸۳/۰۶/۲

بازدیدها: ۰