“خسرو سینایی” هنرمندی‌که مردم و سنت‌هایشان را دوست دارد.
به انگیزه بزرگداشت “خسرو سینایی” در مراسم افتتاحیه جشنواره فیلم فجر
خسرو سینماییفارغ‌التحصیل آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین در رشته‌های کارگردانی و فیلم نامه‌نویسی وکنسرواتوار وین در تئوری موسیقی است. نقاشی را می‌شناسد، مدرس رشته سینماست و چند کتاب از زبان آلمانی به فارسی ترجمه کرده است. فعالیت فیلم‌سازی را از سال ۱۳۴۵ در اتریش، با ساختن فیلم کوتاه “ماهیگیری” آغاز کرد و تاکنون، هشت فیلم بلند سینمایی را که عمده آنها مبتنی بر پژوهش‌های مستند و ریشه‌دار است، کارگردانی کرده است و در بیشتر آنها به عنوان نویسنده و آهنگ‌ساز و گاه تدوینگر و تهیه‌کننده نیز حضور داشته است. ساخت موسیقی بیش از هشتاد فیلم، از جمله فعالیت‌های وی به شمار می‌رود. سینایی، تاکنون قریب به ۶۰ فیلم مستند ساخته است و در پاره‌ای از آنها کوشیده است با واگویی یک ماجرای واقعی و با استفاده از ابزار، تمیهدها و شگردهای فیلم مستند، داستان مورد نظر خود را تعریف کند. سینایی در جشنواره فجر، برای فیلم‌های “هیولای درون” ( ۱۳۶۲) سیمرغ، “سفر به تاریخ” (کوتاه، ۱۳۶۷) نامزد، “عروس آتش” ( ۱۳۷۸ ، فیلمنامه مشترک با حمید فرخ‌نژاد)، حایز عنوان شده است و در دهمین جشنواره فجر ( ۱۳۷۰) داور مسابقه سینمای ایران، و در سیزدهمین (۱۳۷۳) و چهاردهمین ( ۱۳۷۴) جشنواره فجر، داور مسابقه فیلم‌های اول و دوم بوده است.
خسرو سینایی که امسال در مراسم افتتاحییه جشنواره فیلم فجر از او تقدیر شد، از جمله هنرمندانی است که مردم و سنت‌هایشان را با علاقه به تصویر می‌کشد.
خسرو سینایی در نهم دی ماه سال ۱۳۱۹ در شهرستان ساری متولد شده است. وی دوره مقدماتی تحصیل را در شهرستان خود طی‌کرد و سپس برای ادامه تحصیل راهی اروپا شد. او در کشور اتریش به آکادمی موسیقی و هنرهای نمایشی وین پیوست و در رشته کارگردانی و فیلم‌نامه‌نویسی دانش آموخته شد. او که علاقه زیادی به موسیقی و هنرهای تجسمی‌داشت، در سال‌های تحصیل و حضور خود در وین ضمن مطالعه و بررسی هنرمندان سرشناس اروپایی از کنسرواتوار وین در رشته تئوری موسیقی دانش آموخته می‌شود.
سینایی پس از بازگشت به‌ایران در سال ۱۳۴۶ به استخدام وزارت فرهنگ و هنر در می‌آید و به‌عنوان کارشناس سینما در زمینه تولید فیلم فعالیت می‌کند و تا سال ۱۳۵۱ همکاری خود را با این وزارتخانه ادامه می‌دهد. طی این سالها او به ساخت فیلم مستند دست می‌زند. مثل آوایی‌که عتیقه می‌شود، شرح حال، آن سوی هیاهو، سردی آهن و حاج مصور الملکی فیلم‌هایی هستند که وی طی این سالها می‌سازد. او از ابتدا علاقه خاصی نسبت به مردم، هنرمندان و سنت‌های بومی و اصیل داشته است و چون همواره فیلم‌نامه‌هایش را خود به نگارش در می‌آورد، در کارگردانی و به تصویر کشیدن جنبه‌های مختلف آثارش مهارت خاصی از خود نشان می‌داد.
خسرو سینایینخستین فیلمی‌که سینایی تولید می‌کند، ” آوایی که عتیقه می‌شود ” نام دارد. این فیلم زندگی پیرمردی لحاف دوز را روایت می‌کند که در گوشه‌ای از یک محله مغازه دارد و مشتری چندانی به او مراجعه نمی‌کند. این فیلم نوع زندگی و رفتار پیرمرد با اطرافیان و اهالی محل را نشان می‌دهد و دشواری‌هایی‌که او در کار خود تحمل می‌کند تا یک محصول را به مشتری خود برساند. این فیلم در سال‌هایی تولید می‌شود که سازندگان فیلم‌های داستانی در پی ایجاد هیجان کاذب و جاذبه‌های بصری غیر اخلاقی هستند و فیلم‌سازان مستند نیز بیشتر به صنعت توجه نشان می‌دهند.
فیلم “حاج مصور‌الملکی” نیز داستان زندگی یک استاد نقاشی در زمینه مینیاتور است که سینایی به بهانه ساخت این فیلم به زندگی هنرمندان عرصه تجسمی و مسایل و مشکلات مختلفی‌که با آن دست به گریبان هستند را به تصویر می‌کشد. این فیلم‌ساز با ساخت فیلم ” سردی آهن ” به شرح فعالیت و زندگی یک وزنه‌بردار می‌پردازد و دشواری‌هایی که این ورزشکار تحمل می‌کند تا بتواند به شرایط آمادگی و مسابقه برسد.
سینایی با تشکیل سازمان رادیو و تلویزیون ملی، در سال ۱۳۵۲ به تلویزیون می‌پیوندد و عرصه فیلم‌سازی را در این رسانه دنبال می‌کند. دو فیلم “حسین یاوری” و ” مرثیه گمشده ” حاصل فعالیت سینایی در تلویزیون است. فیلم مستند “حسین یاوری” شرح زندگی یک استاد نوازنده نی است. این هنرمند که در نواختن نی چیره دست و ماهر است و آثار موسیقایی قابل توجهی از خود به جای گذاشته است، زندگی سرد و تنها دارد.
خسرو سینایی فعالیت خود در زمینه ساخت فیلم بلند سینمایی و مستند را با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز می‌کند. زنده باد … در سال ۱۳۵۸، هیولای درون به سال ۱۳۶۲، مرثیه گمشده در سال ۱۳۶۲، یار در خانه به سال ۱۳۶۶، در کوچه‌های عشق در سال ۱۳۶۹، کوچه پاییز در سال ۱۳۷۶، عروس آتش در سال ۱۳۷۸ و گفت‌وگو با سایه‌ها در سال ۱۳۸۴ آثاری هستند که این هنرمند طی چند سال اخیر از ابتدای پیروزی انقلاب اقدام به تولید آنها کرده است.
فیلم سینمایی ” زنده باد… ” نخستین ساخته سینمایی این هنرمند است که با هزینه شخصی اقدام به تولید این فیلم می‌کند و علاوه بر کارگردانی نویسندگی و تدوین آن را خود انجام می‌دهد. داستان این فیلم درباره یک مهندس به نام محمود است که در اوج تظاهرات و مبارزه علیه رژیم طاغوت، نسبت به‌این وقایع بی اعتنایی می‌کند. اما روزی‌که برای خرید از منزل خارج می‌شود، در بازگشت با یکی از سازمان دهندگان تظاهرات مردمی مواجه می‌شود که برای فرار از دست ماموران شاه به خانه او پناه آورده است. ابتدا محمود از این جوان می خواهد که خانه‌اش را ترک کند، اما در مدت کوتاهی تحت تاثیر رفتار این جوان قرار می‌گیرد. وقتی جوان به خواست خود خانه را ترک می‌کند، مورد اصابت گلوله ارتشی‌ها قرار می‌گیرد و به زمین می‌آفتد. محمود هم به طرفداری او از خانه بیرون می‌آید که با گلوله ماموران جانش را از دست می‌دهد. در این فیلم ثریا قاسمی، مهدی‌هاشمی، غلامرضا طباطبایی، اسماعیل محمدی و رقیه چهره آزاد بازیگران اصلی بودند که البته این فیلم در کوران انقلاب و تعطیلی سینماها اکران چندان مناسبی نداشت.
سینایی در سال ۱۳۶۲ فیلم مستند – سینمایی ” مرثیه گمشده ” را با سرمایه گذاری تلویزیون کارگردانی می‌کند. در این فیلم هم نگارش متن و آهنگ‌سازی را خود بر عهده دارد. این فیلم زندگی حدود چهار صد هزار آواره لهستانی را به تصویر می‌کشد که در زمان جنگ جهانی دوم و بین سال‌های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ و به خاطر حمله و کشتار آلمانی‌ها از طریق سیبری به کنار دریای خزر در شوروی سابق می‌آیند و به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی‌که بر آن کشور حاکم بوده است از طریق دریای خزر خود را به بندر انزلی می‌رسانند که چند سالی را در شهرهای مختلف ایران از جمله اصفهان و یزد و تهران زندگی می‌کنند و سپس گروهی از آنها پس از پایان جنگ به کشور خود باز می‌گردند.
خسرو سیناییخسرو سینایی در سال ۱۳۶۹ پنجمین ساخته سینمایی خود با عنوان “در کوچه‌های عشق” را می‌سازد که این فیلم مورد توجه مخاطبان و جشنواره‌هایی جهانی قرار می‌گیرد. داستان این فیلم درباره جوان جنگ‌زده آبادانی است که پس از پایان جنگ همراه با خانواده به شهر خود باز می‌گردد تا به بازسازی خانه خود بپردازند. اما جوان در زمانی‌که وارد شهر می‌شوند و ویرانی‌های گسترده را می‌بیند برای بازگشت و استقرار کامل خود دچار تردید می‌شود. او به کوچه و خیابان می‌رود تا خاطرات دوران کودکی‌اش را زنده کند. اما پس از مدتی‌که مشکلات جنگ‌زده‌ها در شهرهای مختلف را به خاطر می‌آورد و کودکان دیروز را در قالب جوانان امروز می‌بیند، با ایجاد تحول درونی به پدرش برای بازسازی خانه کمک می‌کند. در این فیلم مهدی احمدی، یوسف جوکار، بهرام زندی، محمد ابراهیم جعفری و حمید فرخ‌نژاد بازیگران اصلی را تشکیل می‌دهند. فرخ‌نژاد در این فیلم نخستین گام‌های خود در عرصه سینمای حرفه‌ای را پشت سر می‌گذارد.
این فیلم که نویسندگی، تهیه‌کنندگی، کارگردانی، تدوین و آهنگ‌سازی را سینایی انجام داده است در سال ۱۳۷۰ به جشنواره‌های بین‌المللی فیلم هند، آنونی،جشنواره فیلم‌های ایرانی در سینما اتوپیا پاریس، جشنواره فیلم لندن، سینمای نو مونترال، تورنتو، لوکارنو و جشنواره فیلم کن در فرانسه راه می‌یابد. هم‌چنین در سال ۱۳۷۱ این فیلم به بخش مسابقه جشنواره بین‌المللی فیلم هنگ کنگ، جشنواره فیلم‌های ایرانی در کانون ملی فیلم لندن و جشنواره‌های بین‌المللی فیلم سیاتل، حقوق بشر نیویورک، پورتلند و ریور تاون راه می‌یابد.
این فیلم در همین سال برگزیده پنجمین جشنواره فیلم دفاع مقدس می‌شود. این فیلم بین سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۸ در جشنواره‌های مختلف فیلم حقوق بشر مانیل فیلیپین، کلمبو سریلانکا، فیلم‌های ایرانی در آدیس آبابا اتیوپی، هنرهای بصری مدیا ویور گیور مجارستان، بوداپست مجارستان، هفته فیلم جمهوری اسلامی‌آیران در بلگراد یوگسلاوی سابق، ورشو لهستان و اتریش و جشنواره‌های موسسه فیلم بریتانیا و مدیترانه تتوان مراکش حضور می‌یابد.
فیلم سینمایی ” کوچه پاییز ” که ۷ سال بعد به وسیله‌این هنرمند ساخته می‌شود و نگارش متن، تهیه‌کنندگی، تدوین و آهنگ‌سازی آن را خود بر عهده می‌گیرد، یک اثر مستند داستانی به‌شمار می‌رود که ادامه فیلم کوتاه مستند ” شرح حال ” محسوب می‌شود. این فیلم شرح شکل گیری و چگونگی تاسیس و گسترش گالری ” هنر جدید ” است که به وسیله شراره طباطبایی یکی از فعالان عرصه هنرهای تجسمی تاسیس شده است. شراره طباطبایی دختر ژازه طباطبایی است که در فیلم “شرح حال” محور اصلی فیلم سینایی بوده است.
این فیلم در کنار این‌که به معرفی آثار این دو هنرمند می‌پردازد، نقبی به مسایل و مشکلات موجود فعالان عرصه هنرهای تجسمی در کشور دارد و این مساله را با محور قرار دادن هنرمندان و مخاطبان یک گالری انجام می‌دهد. این فیلم با برگزاری جشن چهلمین سالروز تاسیس گالری “هنر جدید” و حضور دهه هنرمند سرشناس کشور به پایان می‌رسد. در این فیلم ژازه طباطبایی، مهدی احمدی، محمد ابراهیم جعفری و گیزلا وارگا سینایی حضور دارند. این فیلم جایزه ویژه هیات داوران جشنواره بین‌المللی فیلم رشد در سال ۱۳۷۷ را کسب می‌کند و در سال ۷۸ و ۷۹ به جشنواره‌های بین‌المللی بزرگداشت هنرمند هندوستان، سینه مانیلا فیلیپین و آمستردام هلند راه می‌یابد.
خسرو سیناییفیلم سینمایی “عروس آتش” که در سال ۱۳۷۸ به نویسندگی و آهنگ‌سازی خود سینایی جلوی دوربین می‌رود، اثری داستانی مبتنی بر تحقیق و مستنداتی از زندگی گروه‌هایی از مردم جنوب کشور است که قوانین عرفی و قومی حاکم بر تعدادی از ساکنان این سرزمین را به تصویر می‌کشد. احلام در زادگاه خود نشان کرده فرحان پسرعمویش است. اما این دختر که در شهر در رشته پزشکی تحصیل کرده است، قصد ازدواج با یکی از همکاران جوان خود را دارد که از تهران آمده است. این دختر پس از بازگشت به خانه موضوع را با دایه‌اش در میان می‌گذارد و سپس با فرحان در این مورد صحبت می‌کند. اما هیچ کس حاضر به پذیرفتن حرف او نیست و فرحان که اسیر قوانین سختگیرانه قومی‌آست با آنکه هیچ احساس خاصی نسبت به دختر عمویش ندارد، مجبور به ازدواج با احلام است. حضور دکتر خواستگار احلام شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. این جوان قصد دزدیدن دختر را دارد که ناموفق می‌شود. بار دیگر وقتی خودرو حمل احلام را تعقیب می‌کند در اثر تصادف جانش را از دست می‌دهد. احلام که از همه‌جا ناامید شده است تن به ازدواج می‌دهد. اما فرحان به وسیله خاله کشته می‌شود و احلام در میان شعله‌هایی که خود در حجله‌اش برفروخته است، جان می‌بازد.
در این فیلم سعید پورصمیمی، حمید فرخ نژاد، سلیمه رنگزن، مهدی احمدی، غزل صارمی و علی مردانه ایفای نقش می‌کنند. این فیلم در سال ۱۳۷۸ سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه جشنواره هجدهم فیلم فجر و در سال ۱۳۷۹ تندیس بهترین فیلمنامه چهارمین جشن خانه سینما را به خود اختصاص می‌دهد و به‌عنوان نامزد بهترین کارگردانی و بهترین فیلم به انتخاب انجمن منتقدان و نویسندگان شناخته می‌شود.
خسرو سینایی امسال با فیلم سینمایی ” گفت‌وگو با سایه‌ها ” در بخش میهمان بیست و چهارمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر حضور دارد. این فیلم یک اثر مستند – داستانی است که به منظور معرفی هر چه بهتر صادق هدایت نویسنده اشنای ایرانی و تحلیل بر آثارش ساخته شده که مهم‌ترین آن “بوف کور” است. در این فیلم مهدی احمدی، داریوش فائزی، بهروز شعیبی و فرشید ابراهیمیان ایفای نقش می‌کنند.
بازدیدها: ۰
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.