دکتر محمدرضا صباغ: صمیمی تر : فیلم، به هنرپیشه هایش متکی است

دکتر صباغ

اگر چه فیلم “صمیمی ‏تر” ساخته جدید “مایک نیکـولز”، تنها یک نکته جـــــذاب دارد، اما همین یک جاذبه، از مجموعه‏ ای جذابیت‏ ها است که در حال حاضر و در دنیای امروز، در ” روابط بین انســـان‏ها ” از اهمیت به‏ سزایی برخوردار است.

فیلم “نیکولز” درباره “روابط عاشقانه آدم‏ها” است. روابط انسانی بین مردمی که عاشق و دلباخته یکدیگر می ‏باشند و با تمرکز کامل روی گفتگوهـــای دو جانبه و نفر به نفر، طبیعت خودپسند انسان و توسل او را به هر نوع فریب و نیرنگ، به ‏عنوان امری بدیهی برای ارضای کشش‏های عاشقانه‏اش نشان می‏دهد.

به خاطر اختلاف عقاید و تفاوت شخصیت‏های چهار کاراکتر اصلی فیلم، بیننده با دیدن درگیری‏ها ‏و تنش‏های نگران کننده، شاهد جنگی خانوادگی است که با کلمات و واژگانی عاشقانه شکل می‏گیرد.

ساخت فیلم “صمیمـی ‏تر” جرأت و شهامتــی در خور مــی‏طلبد، گر چه عوامل بالقوه زیادی وجود دارد که به کار گرفته نشده ‏اند.

به‏ عنوان نمونه‏ ای ارزشمند، نشان می‏دهد که یک متن نمایشی، چگونه با ترکیب درست و کنار هم قرار گرفتن درسـت هنرپیشه‏ ها و کارگردان می‏تواند از خطرات مقدر پیش رویش بگریزد و زندگی پیدا کند.

“نیکولز” کارگردانی کهنه‏ کار، زبردست و آزموده است. به خوبی می‏داند که از شخصیت‏ های فیلمش چه انتظاراتی باید داشته باشد و از آن‏ها می‏خواهد تا چگونه عمل کنند و چهار بازیگر فیلم نیز به‏ شکل باشکوهی از عهده این مهم بر می‏آیند.

با این‏که همه آن‏ها دوست داشتنی نیستند، اما همه آن‏ها نیز چون ” ناتالـی پـورتمن ” ، ” جــاد لاو ” یا ” جولیا رابرتز ” و ” کلیو اوئن ” صادقانه توصیف شده‏ اند و به‏راحتی قابل شناسایــی بوده و هویت دارند.

به‏ همان اندازه که اتومبیلــی به چرخ‏هایش اتکا دارد و وابسته می‏باشد، فیلم ” صمیمــی‏تر ” به هنرپیشه‏هایش متکی است.

هنرپیشه‏ ها در بیان کاراکتر و تصویر کردن آن، چیره دستـی، ورزیدگی و کاردانی خارق‏العاده‏ای دارند. نکات ظریف، ناپسند و ناخوشایند را چنان ارائه می‏کنند که مشکل بتوان تصور کرد فیلم با گروه دیگری می‏توانست به آن دست یابد.

” جولیا رابرتز ” که سال‏ها زنی باتقوا و پرهیزگاری آتشین بوده است، این‏جا پرهیزگاریش معتـدل‏تر شده و حرارتش فروکـش مـی‏ کند و علت این نزول تقوا، گناهـی است که به‏طور پایدار در برابر پرهیزگاری او عمل می‏کند. گناهی که از باورهایی دیگر و گفته‏هایی که منطقی به‏نظر می‏رسند، زاده شده است.

” اوئن ” سنت‏گرایــی معتقد و محکم است که سرسختی ظاهریش را به تکبری بدل می‏سازد که از غرور و ساده‏دلی‏اش ناشی می‏شود.

” لاو ” انگار دقیقا ًبرای این نقش زاده شده است. جوانـی زیـبا، اما نفرت‏انگیز که قـادر به کنترل امیالش نیست و حتی نمـی‏خواهد برای این منظور، سعی خودش را بکند. او جذاب، زیبا و آموزش دیده است، به‏خوبی از کلمات استفاده می‏کند.

وقتی نتواند راهش را آن‏چه او آن را راه مـی‏داند بیابد، فریاد می‏ کشد، گلـه‏ منـد می‏ شود و می‏گرید. او با باور به این‏که در لحظاتـی منحصر به فرد، بـی‏تعارف و صریح است و به این امر واقعاً اهمیت می‏دهد، سنگدلی و بی عاطفه‏گــی‏اش را می‏ آراید. شاید خودش را بیشـتر از مخاطبش قانع می‏ کند.

” ناتالی پورتمن ” رقاصه‏ ای شریر و ناهنجار است که از بی‏پردگی‏اش برای دفاع و از فریب‏کاری برای حمله استفاده مـی‏کند و چون احساساتش او را افشا می‏کنند مجبور است همیشه مراقب گفته‏ هایش باشد.

با توجه به این‏که ویژگی‏های این آدم‏ها که به نمایش گذاشته شده مورد توجه مـخاطب قرار گرفته است می‏توان درک کرد فیلم درباره ” روابط عاشقانه ” آن‏ها چه می‏گوید. می‏بینیم فرا تحلیل‏های نروتیک چگـونه هر نوع پاکدامنی و خلوص عــواطف را به تباهــی می‏کشد تا آن‏ها را به مسابقه در تبرئه و حقانیت خرد تبدیل نماید. شخصیت‏ها پیش از آن‏که از خود دفاع کنند، به حمله می‏پردازند. برای از بین بردن وضع پوچ و تهی به‏ و‏جود آمده، تلاشی از جانب هیچ کدام به‏ عمل نمی‏آید. شاید این‏که انگیزه بیشتر مردم از روابط عاشقانه، خودپسندی است تجلـی نکند اما به ‏منظور نشان دادن این‏که دقیقا ًبرای ماشین چه قدر ساده است تا در جنب و جوش هیجان‏ انگیز دائمی بیافتد، کششــی انجام نشده است.

فیلم از ” بیگانه‏ها ” به‏عنوان درون‏مایه‏ای پایدار استفاده می‏کند و نشان می‏دهد ” بیگانگـی ” ، زمانی‏که اعتماد قربانی می‏شود تا دفاع تقویت گردد، هرگز نمی‏تواند از میان برداشته شود.

” صمیمی ‏تر ” مسیر منهدم شده خود را مداوم و به آهستگی طی می‏کند و هنرپیشه‏ها هیچ‏وقت برای بذله‏گویی و سرگرمی دیده نمی‏ شوند و حضور ندارند. بنابراین از خطــر تغییر لحن تلخش می‏گریزد. چیزی که می‏تواند با تکراری شدن بازی‏های شکوهمند هنرپیشه‏ها آغاز گردد.

خوشبختانه فیلم، ریتم سریع و جهش‏های بلند در سیر زمانی وقایع را در طول خود حفظ می‏کند. از همه مهم‏تر مجموعه‏ ای از بازی‏های شگفت ‏انگیز را ارائه می‏ نماید. اگر متقاعـد نشویم که آدم‏های فیلم واقعی هستند، آن‏چه قصد بازگویی‏اش را دارد، درک نخواهیم کرد.

گر چه ممکن است کاراکترها به نظرتان نفرت‏انگیز بیایند، اما همان‏ گونه که ملودی فیلم پیشنهاد می‏کند، باید قادر بود که چشم ‏ها و ذهن‏ ها را از آن‏ها جدا کرد.

• ارسال ۳۱ شهریور ۱۳۸۳