• منصور واحدی:

“دختری با روبان زرد”
She Wore a Yellow Ribbon
یا
“دختر روبان زردی به گیسو داشت”
جان فورد

• ارسال: ۸۵/۰۵/۱۹
• کانون تحلیل گران سینما
• آگاه فیلم

۱٫ سینمای وسترن جزء نخستین مخلوقات هنری ایالات متحده در نیمه‌ی نخست قرن بیستم است که تماشاگران بسیاری را جذب کرد که بارها قصه‌های مکرر آن‌را به تماشا نشستند بی‌آن‌که احساس خستگی کنند.

۲٫ اکنون باید از ژانری صحبت کرد که مدت‌هاست به پایان رسیده است، گرچه در سال‌های اخیر فیلم‌هایی در این‌مورد ساخته شده‌اند، اما آن شکوه و جلال وسترن‌های دهه‌ی چهل یا پنجاه را ندارند.

۳٫ فیلم‌هایی چون “خداحافظ تیرانداز”، “افسانه گیبل هوگ”، “کابوی نیمه‌شب” و فیلم اخیر “کوهستان بروکبک” اگر چه آثاری ژرف و یگانه‌اند نمایانگر آنند که قهرمانان داستان‌های وسترن به آخر خط رسیده‌اند و به فراموشی سپرده شده‌اند، (روزگار سپری‌شده مردم سالخورده- محمود دولت‌آبادی)

۴٫ وسترن با سینمای صامت شروع شد که به آن کاوبویی و تگزاسی می‌گفتند.

۵٫ اوج وسترن کلاسیک در دوران ناطق با فیلم “دلیجان” (۱۹۳۹) “جان فورد” شروع شد. فیلمی که در آن نماد و نشانه‌های فراوان بود که تماشاگر را وادار به تفکر می‌کرد.

۶٫ سینمای وسترن از کلیشه‌های مخصوص خود بهره می‌برد از جمله:

اسب، مردان خوب، مردان بد، کابوی، تفنگ، اسلحه، دلیجان، کلانتر، ستاره، قطار، کلیسا، دشت و بیابان و کوه ، کاکتوس، آب، آتش، سواره‌نظام، سرخ‌پوست، اعلان تحت تعقیب، بار و زنان آن، درگیری دربار، انتقام، دوئل، قمار و …

۷٫ فیلم‌سازان بسیاری فیلم‌های وسترن ساختند، از جمله “هاکز”، “آنتونی مان”، “جان استرجس” که “فورد” می‌تواند شاخص‌ترین باشد.

۸٫ هنرپیشگان بسیاری نیز در فیلم‌های وسترن نقش‌آفرینی کردند که “جان وین” و “گری کوپر” شاخص‌ترین آنانند.

۹٫ به سهولت می‌توان گفت که وسترن، سینمای به مفهوم اخص کلمه است، زیرا سینما یعنی حرکت، و حرکت جزء صفات معمولی سینمای وسترن است، در این سینما از نمای درشت بسیار کم استفاده می‌شود بیشتر از نمای باز و حرکت دوربین با تراولینگ استفاده می‌شود.

۱۰٫ انسان در منشاء وسترن یک آیین اخلاقی حماسی و حتی تراژدی می‌یابد.

۱۱٫ وقتی صحبت از لانگ‌شات است باید به سراغ “جان فورد” را گرفت، نماهای عمومی بسیار زیبا در فیلم‌هایش از جمله “پاییز قبیله شاین”، “سواره‌نظام”، “خوشه‌های خشم”، “جویندگان” و بالاخره “دره‌ی من چه سرسبز بود”.

۱۲٫ کمتر فیلم‌سازی توانسته است به درخشندگی، شاعرانه و تخصصی “فورد” فیلم بسازد و زیبایی‌های فیلم‌های “فورد” در صداقت غیرمتظاهرانه‌ی عقاید سینمایی‌اش نهفته است، هرچند گروهی او را نژادپرست، احساسی و محافظه‌کار می‌دانند.

۱۳٫ تلاش افرادی چون “جان فورد” باعث گردید تا کسی جسارت بی‌اعتبار خواندن داستان‌های غرب را نیابد، به‌روایتی “جان فورد” با فیلم‌هایش تاریخ امریکا را نوشت.

۱۴٫ فیلم‌سازانی چون “فورد”، چون مؤلفان حقیقی داستان‌های سینمای خود بودند به‌عنوان نخستین فیلم‌سازان مؤلف معرفی شده‌اند. کانون تحلیل‌گران سینما

۱۵٫ تأثیر “فورد” بر فیلم‌سازان سراسر جهان فوق‌العاده است، ازجمله “فرانک کاپرا”، “برگمان”، “اورسن ولز”.

۱۶٫ سینمای وسترن این فرصت را به “فورد” بخشید که ارزش‌ها و حقایق انسانی را در بیابان‌ها و دشت‌های دورافتاده به‌دور از پلیدی‌ها و ریاکاری‌های روزمره‌ی عصر جدید بیان کند.

۱۷٫ “فورد” غیر از فیلم‌های وسترن خویش، آثار کلاسیک جاودانی، چون “خبرچین”، “خوشه‌های خشم”،”دره من چه سرسبز بود” و “مرد آرام” خلق کرد که هریک جایزه‌ی اسکار بهترین کارگردانی را برای او به ارمغان آورد.

۱۸٫ “دختری با روبان زرد” یکی از زیباترین وسترن‌های “جان فورد” است و جزء تریلوژی قلعه آپاچی، “دختری با روبان زرد” و “ریوگرانده” قرار دارد.

۱۹٫ “دختری با روبان زرد”، برخورد، دو نسل قدیم و جدید است، گذشتن از نظامی تثبیت شده برای جاودان سازی زندگی.

۲۰٫ در فیلم، سواره‌نظام، در بعدی وسیع نمایانگر دنیاست و کسانی که در قرارگاه ساکنند. “فورد” با تصاویر خلاقانه‌اش کنش و واکنش آن‌ها را نشان می‌دهد.

۲۱٫ در “دختری با روبان زرد”، “فورد” نسبت به “جویندگان” و “پاییز قبیله شاین” کمتر به نمادگرایی پرداخته است و فیلم مجسم‌کننده‌ی درون‌مایه‌ها و وابستگی‌های مورد علاقه‌ی فورد است.

۲۲٫ مهم‌ترین وجه بارز “دختری با روبان زرد”، فیلم‌برداری آن است، با دورنماها و مناظر باشکوه و تصاویر نفس‌گیر که در خاطره‌ها مانده است و برنده جایزه اسکار ۱۹۴۵٫

۲۳٫ در فیلم، “جان وین”، نقش فرمانده‌ی درآستانه‌ی بازنشستگی را به زیبایی ارائه می‌دهد، مردی با همه‌ی غم و اندوه از دست رفتن گذشته‌ها، مردی که دو عشق را از دست می‌دهد، خانواده و شغل.

۲۴٫ در حقیقت رنگ و حرکت دو عنصری است که به فیلم “دختری با روبان زرد” اهمیت می‌دهد و آن‌را به‌صورت نمونه هم‌چون “همشهری کین”، معرف می‌سازد.

۲۵٫ آهنگ‌های فیلم نمایانگر احساسی از انزوا و تنهایی سربازی است که عازم مرزهای رام نشده، شده است و این‌که می‌داند صلح و آرامش هرگز بر مرزها حکم‌فرما نخواهد شد.

۲۶٫ از صحنه‌های تأثیرگذار فیلم می‌توان دریافت هدیه‌ی افسر سواره‌نظام در حال بازنشستگی (جان وین) از سربازان را اشاره کرد و خواندن نوشته‌ی روی آن با عینک ذره‌بینی (مبادا فراموشمان کنی)

۲۷٫ “دختری با روبان زرد” در اکتبر سال ۱۹۴۹ برای نخستین‌بار به نمایش عمومی درآمد و توجه منتقدان سینما را به خود جلب کرد و فورد اعتراف کرد که فیلم ازجمله محبوب‌ترین آثار اوست.

۲۸٫ در پایان آن‌چه باعث تعجب است، “جان فورد” هیچ‌گاه به‌خاطر فیلم‌های وسترن فراموش نشدنی‌اش جایزه اسکار دریافت نکرد.