ماهی بزرگ Big Fish

• منصور واحدی:

         هر کس رویاهایش به طریقی در این فیلم مستتر است

“تیم برتون” متولد ۱۹۵۸ امریکا است. نسبت به قدیمی‌ترها تقریبا کارگردان جوان‌تری است. طبیعت خودش هم مانند فیلم‌هایش خاص است. آدمی گوشه‌گیر، منزوی و شاید افسرده – برعکس “اسپیلبرگ“- زیاد به آن تبلیغات و تجارت اعتقادی ندارد. حتی ابتدا “ماهی بزرگ” را قرار بود “اسپیلبرگ” با “جک نیکلسون” بسازد که “برتون” پیش‌دستی کرد و آن‌را ساخت و گفت که: من منتظرم “اسپیلبرگ” هم این فیلم را بسازد. بیشتر شهرتی که “تیم برتون” به‌دست آورد مربوط به فیلم “بت‌من‌ها” است. البته هیچ‌وقت یک ژانر به‌خصوص را تعقیب نکرد. قبل از دنیای شاد و رویایی “ماهی بزرگ” یک فیلم دیگر دارد “ادوارد دست‌قیچی” که بسیار دنیای گرفته‌ و افسرده‌ای است. در این‌جا از رویاها صحبت می‌کند یعنی از رویاهای مردی که هنوز به بلوغ نرسیده و در زمان بچگی‌اش مانده (کودک‌صفت است)، دنیایی را تعریف می‌کند که شاید خیلی از ما هم آن دنیا را تعقیب کنیم یعنی رویا. و معتقد است که زندگی بدون رویا زندگی نیست.

وقتی قهرمان فیلم‌اش به شهر خیال می‌رسد با این که همه‌چیز آماده است، مردمش تروتمیزند، آب خیلی پاک است، پاها خیلی تمیز است به‌طوری‌که پابرهنه راه می‌روند، اما توقف نمی‌کند؛ چون می‌گوید در شهری که همه‌چیز تکمیل است دیگر رویا معنی ندارد. رویا را لازمه‌ی زندگی می‌داند و هیچ‌وقت مرگ را باور نمی‌کند و از مرگ هم نمی‌ترسد. شاید این برداشت را داشته باشد که مرگی وجود ندارد و در واقع از یک دنیا به دنیای دیگر رفتن است.

در جایی که می‌گوید: “ماهی اگر در جای کوچک باشد بزرگ نمی‌شود” تمثیل وجود دارد ما هم در ضرب‌المثل می‌گوییم ماهی اگر در دریا باشد نهنگ می‌شود. در این حال چون دنیای تخیل و رویا است می‌شود برداشت‌های زیادی از آن داشت در مقابل این آدم آرمان‌گرا، پسرش واقع‌گرا است. او اول این حرف‌ها را باور نمی‌کند اما بعدا عین همان اتفاق‌هایی که پدرش تعریف کرده است را در زندگی می‌بیند یعنی بعدا به آن باور می‌رسد. ما هم در زمان کودکی همین رویاها را داشتیم، مثلا رقیب‌هایی برای خودمان می‌تراشیدیم و در مسابقات ورزشی قهرمان می‌شدیم. این همان حالت‌ها را نشان می‌دهد، مسابقات ورزشی و به دست آوردن دختر رویاهایش از دست رقیب. به نظر من فیلم بسیار خوش‌ساخت بود. و شاید به‌نوعی بازگو کننده‌ی تمام امیال و خواسته‌های دل هر کسی که در جهان زندگی می‌کند. هرکس رویاهایش به طریقی در این فیلم مستتر است.

• تاریخ ارسال: ۲ اردیبهشت ۱۳۸۶
• کانون تحلیل گران سینما

بازدیدها: ۰